انحراف ستون فقرات

انحراف ستون فقرات یکی از آسیب‌هایی است که معمولاً به‌مرورزمان به دلایلی مانند قرارگیری بدن در وضعیت نامناسب ایجاد می‌شود. اغلب این آسیب، افرادی که با یک دست اجسام سنگین بلند می‌کنند، ساعات طولانی پشت فرمان ماشین یا کامپیوتر در وضعیت نامناسب قرار می‌گیرند و مشاغل دیگر از این دست را بیشتر درگیر می‌کند.

بسیار مهم است که در صورت دیدن علائم ظاهری و مشکوک بودن به انحراف ستون فقرات هرچه سریع‌تر به یک متخصص ستون فقرات مراجعه کنید تا در صورت تأیید این آسیب، درمان لازم برای پیشگیری از ادامه روند این شرایط، آغاز شود. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را بیشتر با انحراف ستون فقرات و نحوه درمان آن آشنا کنیم.

شما می توانید برای آگاهی از تازه های درمان بیماری های ارتوپدی و دیدن فیلم ها و مطالب آموزشی ، از طریق آیکون های سمت چپ وارد صفحه اینستاگرام ما شده و سوالات خود را به طور مستقیم با پزشکان در میان بگذارید

فهرست مطلب:

انحراف ستون فقرات چیست؟

همان‌طورکه در مقدمه نیز گفتیم به‌طورکلی انحراف ستون فقرات به معنی خارج شدن همه یا بخشی از ستون فقرات از راستای طبیعی خودش است. به انحنای غیرطبیعی که از پهلو مشاهده می‌شود، عدم تعادل ساجیتال نیز می‌گویند. انواع عدم تعادل ساجیتال شامل کیفوز (قوز پشت)، سندرم تخت و سندرم چانه روی سینه است. انحنای غیرعادی ستون فقرات که از پشت دیده می‌شود، اسکولیوز نامیده می‌شود.

هر یک از این شرایط ممکن است به دلایل مختلفی از جمله ناهنجاری مادرزادی (تغییر شکل در هنگام تولد مانند کیفوز شوئر من)، فرآیند‌های بیماری مانند تومور‌ها یا عفونت‌ها، انحطاط مربوط به سن و سایر شرایط یا علل ‌ایدیوپاتیک (دلایلی که هنوز درک نشده‌اند) ایجاد شوند. همچنین می‌تواند به دلایل اکتسابی مانند ضربه، شکستگی، بیماری‌های دژنراتیو در اندام تحتانی و لگن نیز ایجاد شود یا علت پوستچرال یعنی غیر طبیعی بودن وضعیت بدن و ستون فقرات به مدت طولانی داشته باشد. این موارد در صورت درمان نشدن می‌توانند عوارضی مانند آرتروز و انواع دیسکوپاتی را برای بیمار ایجاد کنند. وقتی انحنای ستون فقرات در وضعیت طبیعی خود قرار دارد، منحنی‌ها به ستون فقرات کمک می‌کنند تا استرس ناشی از حرکت بدن و جاذبه به‌صورت متعادل پخش شود؛ اما زمانی که ستون فقرات دچار انحراف می‌شود، فشار بر یک سمت بیشتر از سمت دیگر خواهد بود و همین امر انحراف ستون فقرات را ایجاد می‌کند.

انواع تغییر شکل‌های ستون فقرات

ستون فقرات بسته به شرایط بدنی شما ممکن است به‌مرورزمان تغییر شکل‌های مختلفی داشته باشد که عبارت‌اند از:

تغییر شکل لوردوز

به منحنی موجود در ناحیه ستون فقرات گردنی لوردوز گفته می‌شود که ممکن است به‌مرورزمان تغییر شکل دهد. البته لوردوز ممکن است در کمر نیز ایجاد شود که بصورت خم رو به جلو در ستون فقرات است.

تغییر شکل کیفوز (قوز پشت)

کیفوز منحنی بیرونی ستون فقرات است که در قسمت فوقانی و میانی کمر قرار دارد.

تغییر شکل منحنی داخلی

منحنی داخلی یا کمری مربوط به ستون فقرات در قسمت پایین کمر است.

تغییر شکل مادرزادی

این نوع تغییر شکل معمولاً در هنگام تولد نوزاد به دلایلی مانند زایمان سخت ایجاد می‌شود.

تغییر شکل دژنراتیو

برخی از انواع انحراف ستون فقرات و تغییر شکل‌های محیطی مربوط به سایش و پارگی ناشی از افزایش سن است.

تغییر شکل های‌ایدیوپاتیک

این نوع تغییر شکل‌ها تغییر شکل‌هایی هستند که هنوز دلیل آن‌ها مشخص نشده است.

سندرم چانه روی قفسه سینه

کیفوز گردنی و فوقانی قفسه سینه که بسیار شدید است، باعث می‌شود چانه به روی سینه بیفتد. همچنین به‌عنوان سندرم سر افتاده یا پتوز سر شناخته می‌شود.

علائم انحراف ستون فقرات

علائم انحراف ستون فقرات ممکن است شامل تفاوت در ارتفاع شانه یا باسن، تفاوت در نحوه آویزان شدن بازو‌ها در کنار بدن، ستون فقرات که به‌وضوح خارج از مرکز است یا سر که خارج از مرکز بدن ظاهر می‌شود، باشد. همچنین علائم عدم تعادل ساجیتال ممکن است شامل حالت خم‌شده به جلو، قوز در پشت یا ناتوانی در ایستادن مستقیم باشد.

فردی که دچار انحراف ستون فقرات متوسط تا شدید شده باشد حتی در ظاهر این آسیب را نشان می‌دهد. به‌طورکلی اگر بخواهیم علائم انحراف ستون فقرات را از خفیف تا شدید تقسیم‌بندی کنیم، به شرح زیر خواهد بود:

علائم اولیه شایع اسکولیوز

علائم اولیه انحراف ستون فقرات یا اسکولیوز عبارت‌اند از:

• نمی‌توانید لباس‌هایتان را به‌راحتی بپوشید و یا به‌طور ناهموار آویزان می‌شوند. ممکن است فرد مبتلا به انحراف ستون فقرات یا یکی از اطرافیان او متوجه شود که هر کاری می‌کند پیراهن یا بلوز او بصورت ناهموار می‌ایستد.

• انحنای جانبی ممکن ایت هنگام پوشیدن لباس شنا یا عوض کردن آن مشاهده ‌شود. معمولاً در این شرایط والدین یا افراد دیگر می‌توانند متوجه انحنای جانبی در کمر فرد شوند.

توجه داشته باشید که حتی اگر یک عدم تقارن تازه کشف‌ شده جزئی به نظر برسد، باید توسط پزشک متخصص ستون فقرات بررسی شود؛ زیرا درمان و پیشگیری از اسکولیوز هنگامی که زود انجام شود، آسان‌تر است. درصورتی‌که این آسیب بیش‌ازحد پیشروی کند و شکل ستون فقرات کاملاً تغییر نماید، ممکن است تنها راه درمان جراحی باشد.

علائم اسکولیوز متوسط یا شدید

فقط حدود ۱۰ درصد از افراد دچار اسکولیوز دارای انحراف مشخص هستند که بیش‌ازحد پیشرفت کرده و نیاز به درمان‌های تخصصی دارد. در این شرایط تغییر شکل ستون فقرات به‌وضوح مشخص است و باید سریعاً برای درمان که معمولاً تنها درمان در این شرایط جراحی است، اقدام نمایید.

برخی از علائم شایع در انحراف ستون فقرات متوسط یا شدید ممکن است شامل موارد زیر باشد:

  • راه رفتن فرد تغییر می‌کند. وقتی ستون فقرات به‌طور غیرطبیعی به‌اندازه کافی به پهلو پیچ‌خورده و خم می‌شود، می‌تواند باعث شود که باسن از حالت هم تراز خارج‌ شده و راه رفتن یا نحوه راه رفتن فرد را تغییر می‌دهد.
  • فرد خیلی زود خسته می‌شود.
  • همچنین ممکن است فردی متوجه شود که یک دست او هنگام راه رفتن دائماً با لگن تماس برقرار می‌کند، درحالی‌که دست دیگر این‌طور نیست.
  • دامنه حرکت فرد کاهش می‌یابد.
  • مشکلات تنفسی
  • دردهای شانه و گردن
  • دردهای عصبی در اندام تحتانی
  • ممکن است فرد دچار اختلال در تنفس شود. اگر ستون فقرات به حدی منحرف شود که قفسه سینه را تحت تأثیر قرار دهد، استخوان ممکن است به ریه‌ها فشار آورد و تنفس را دشوارتر کند.
  • فرد ممکن است دچار مشکلات قلبی و عروقی شود. به‌طور مشابه، اگر قفسه سینه بیش‌ازحد منحرف شود، می‌تواند توانایی پمپاژ خون به قلب را مختل کند و باعث مشکلات قلبی شود.
  • اگر خمیدگی شدید شود، عضلات پشت می‌تواند بیشتر مستعد اسپاسم‌های دردناک شود. همچنین در اطراف ماهیچه‌های تحت ‌فشار التهاب موضعی می‌تواند ایجاد شود که منجر به درد خواهد شد.
  • فتق دیسک و تحلیل رفتن مفاصل در ستون فقرات نیز از علائم دیگر انحراف ستون فقرات شدید است.

از آنجایی که در اسکولیوز متوسط گاهی تنها علامت کمردرد است و گاهی اصلا علامتی از خود نشان نمی‌دهد، بسیار مهم است که بررسی و تشخیص آن توسط متخصص ارتوپد انجام شود. پزشک می‌تواند از طریق معاینه فیزیکی و عکس برداری تشخیص دقیق را انجام دهد.

تشخیص انحراف ستون فقرات

برای تعیین وجود و میزان تغییر شکل ستون فقرات، متخصص ستون فقرات بعد از انجام معاینات بصری و پرسش در مورد علائم ممکن است یکی از آزمایش‌های زیر را برایتان تجویز کند:

تصویر‌برداری با اشعه ایکس

در این آزمایش از پرتو‌های نامرئی انرژی الکترومغناطیسی (اشعه ایکس) برای تولید تصاویر از استخوان‌های مختلف بدن استفاده می‌شود. ساختار‌های بافت نرم مانند نخاع، اعصاب نخاعی، دیسک و رباط‌ها و همچنین اکثر تومور‌ها، ناهنجاری‌های عروقی یا کیست‌ها در این آزمایش دیده نمی‌شوند؛ اما اشعه ایکس یک ارزیابی کلی از آناتومی استخوان و همچنین خمیدگی و تراز ستون مهره‌ها را ارائه می‌دهد؛ بنابراین دررفتگی یا لغزش ستون فقرات (که به اسپوندیلولیستزیس نیز معروف است)، کیفوز، اسکولیوز و همچنین تعادل موضعی و کلی ستون فقرات را می‌توان با اشعه ایکس ارزیابی کرد. ناهنجاری‌های استخوانی خاص مانند خار استخوان، تنگ شدن فضای دیسک، شکستگی بدنه مهره‌ها، فروپاشی یا فرسایش استخوان‌ها را نیز می‌توان با اشعه ایکس ساده تشخیص داد.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)

در این روش از آهنربا و امواج رادیویی برای ارائه تصاویر بسیار دقیق از ستون فقرات و همچنین نخاع، اعصاب نخاعی و سایر بافت‌های نرم استفاده می‌شود.

اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)

این آزمایش یک روش تصویربرداری برای تشخیص دقیق است که برای تولید تصاویر دقیق از استخوان و بافت نرم به کار می‌رود. تصاویر به دست آمده از سی‌تی‌اسکن جزئیات بیشتری از اشعه ایکس را نشان می‌دهد.

روش‌های درمانی انحراف ستون فقرات

در بیشتر موارد، قبل از در نظر گرفتن جراحی، متخصص ستون فقرات سعی می‌کند از درمان‌های غیر جراحی برای استفاده کند. درمان‌های غیر جراحی شامل دارو‌های ضد درد، فیزیوتراپی (شامل تمرین راه رفتن و تمرین حالت صحیح بدن) و استفاده از بریس‌های خاص است. جراحی تنها در موارد زیر در نظر گرفته می‌شود:

• بیمار درد شدیدی را تجربه می‌کند که با فیزیوتراپی، مهاربندی و یا دارو‌های ضد درد تسکین نمی‌یابد.

• تغییر شکل ستون فقرات دائم پیشروی می‌کند.

• این وضعیت به‌قدری پیشرفت کرده که باعث تغییر شکل فیزیکی شده است و برای بیمار غیرقابل‌تحمل می‌باشد.

• این بیماری باعث فشرده شدن نخاع یا ریشه‌های عصبی شده است.

• این بدشکلی ناشی از شکستگی‌هایی است که معمولاً در اثر پوکی استخوان ایجاد می‌شود و می‌تواند پیشرفت کند.

• این تغییر شکل به حدی است که حتی با تکمیل رشد اسکلتی نیز ممکن است پیشرفت کند.

سخن آخر

انحراف ستون فقرات می‌تواند به‌قدری خفیف باشد که شما اصلاً متوجه آن نباشید و به‌مرورزمان پیشروی کند؛ بنابراین توصیه می‌شود همیشه بدن را در وضعیت مناسب قرار دهید تا از آسیب‌ها و تغییر شکل‌های ستون فقرات جلوگیری شود. همچنین به محض مشاهده اولین علائم این آسیب باید به یک متخصص ارتوپد خوب مراجعه کنید تا علائم را بررسی کرده و بعد از انجام تست‌های لازم تشخیص نهایی را اعلام و در صورت لزوم اقدامات درمانی را آغاز نماید. عدم توجه به نشانه‌های اولیه می‌تواند باعث پیشروی این آسیب، تغییر شکل‌های شدید، کاهش اعتمادبه‌نفس، نیاز به درمان‌های سخت مانند جراحی و درد‌های شدید شود.

برای اطمینان از تشخیص صحیح نیز می‌توانید به کلینیک تخصصی ما مراجعه کرده و تحت نظر متخصصانی حاذق معاینه و درمان شوید. برای گرفتن نوبت از شماره تلفن‌های موجود در بخش تماس با ما استفاده کنید.

مجموعه ارتوپدی ما با بهره مندی از به روزترین تجهیزات پزشکی و متخصصین ارتوپدی متبحر برای درمان انواع بیماری های ارتوپدی در خدمت شما عزیزان است.